Homilie 27 april 2025, Beloken Pasen C
Evangelielezing: Johannes 20,19-31
Vandaag vieren we Beloken Pasen, de zondag waarop we horen hoe Jezus, verrezen, verschijnt aan zijn leerlingen en aan Tomas. De deuren zijn gesloten, de harten vergrendeld door angst en onzekerheid. Maar dan verschijnt Jezus en zegt hij de bevrijdende woorden: ‘Vrede.’
Beloken Pasen betekent letterlijk ‘gesloten Pasen’. De leerlingen hebben zich opgesloten uit angst. Ook vandaag sluiten we ons vaak af – voor anderen, voor verandering, voor geloof. We leven in beloken tijden, waar het klimaat bedreigd wordt, waar mensenrechten onder druk staan, waar diversiteit, gelijkheid en inclusie worden uitgedaagd door leiders, zoals Trump, Poetin of Netanyahu, die meer geïnteresseerd lijken in macht dan in het welzijn van de mensheid.
En hoe vaak houden we zelf onze luiken dicht uit vrees voor teleurstelling of uit zelfbescherming? Jezus laat zich niet tegenhouden door gesloten deuren. Hij komt binnen, onverwacht en ongrijpbaar, en brengt vrede. Zijn aanwezigheid opent harten en blaast nieuw leven in ons geloof. Het daagt ons uit om de luiken te openen, om niet opgesloten te blijven in angst, twijfel of onverschilligheid. Om te durven geloven, zelfs als we niet alles kunnen zien of begrijpen. De theoloog en dichter Huub Oosterhuis dichtte in een lied: ‘Ken je mij? Wie ken je dan? Weet jij mij beter dan ik?’ Geloven is je laten kennen, je laten raken, zelfs als je nog niet alles kunt begrijpen. Jezus nodigt ons uit om die eerste stap te zetten, om ondanks onze twijfels toch op weg te gaan. Pas als we de deur openzetten, kan het licht van de opstanding binnenkomen.
Tomas heeft echter zijn eigen weg nodig. Hij gelooft niet zomaar op het woord van anderen. Hij wil zien, voelen, aanraken. Misschien herkennen we iets van hem in onszelf. In een wereld die draait om bewijs, cijfers en zichtbare resultaten is geloven zonder zien niet vanzelfsprekend. Maar wanneer Jezus Tomas uitnodigt om zijn wonden aan te raken, blijkt dat niet meer nodig. Het is de ontmoeting zelf die twijfel kan overwinnen.
Tomas wordt vaak de ongelovige genoemd, maar in werkelijkheid is hij degene die uiteindelijk de diepe geloofsbelijdenis uitspreekt: ‘Mijn Heer! Mijn God!’ Misschien mogen we hem eerder onze ‘tweelingbroer’ noemen, vermits Tomas ook Didymos wordt genoemd, wat betekent ‘tweeling’. Hij is een spiegel voor ons allemaal: twijfelend, zoekend, maar uiteindelijk geroepen tot vertrouwen. Jezus verwijt hem niet zijn twijfel, maar nodigt hem uit om verder te kijken dan het tastbare. Ook wij worden uitgenodigd om in ons eigen leven tekenen van Gods aanwezigheid te herkennen, zelfs wanneer het moeilijk is.
En dan blaast Jezus over zijn leerlingen en zegt: ‘Ontvang de heilige Geest.’ Dit is de adem van een nieuw begin, adem die leven schept, zoals bij de schepping zelf. Het paasverhaal is niet alleen een herinnering aan iets uit het verleden, maar een oproep aan ons vandaag – anno 2025: Sta op, ga op weg, adem het nieuwe leven in. Het betekent dat geloof geen stilstand is of mag zijn, maar wel beweging. Dat Pasen niet alleen gaat over leven na de dood, maar ook over opstaan in het hier en nu, over de moed om te verzoenen, over de kracht van hoop (twee thema’s die onze bisschop in dit jubeljaar Pelgrims van Hoop ook specifiek in de kijker zet), over de roeping om het leven lief te hebben, zelfs tegen de overmacht van de feiten in.
En ja, we leven in een tijd waarin verdeeldheid en angst de boventoon voeren. Het is makkelijk om cynisch te worden, om ons af te sluiten voor wat we niet kunnen bevatten. Maar Jezus nodigt ons uit om anders te zijn. Om de deuren te openen, om adem te halen en te spreken. Of om nog eens Huub Oosterhuis te parafraseren: ‘Wij zullen, één van geest, zijn lichaam worden, zijn uitstralende kracht in deze wereld.’ (VL487)
Geloven tegen de verdrukking in betekent dat we, ondanks alles, blijven vertrouwen op de kracht van het leven. Het betekent dat we kiezen voor ontmoeting in plaats van afzondering, voor hoop in plaats van wanhoop, voor liefde in plaats van angst. Jezus nodigt ons uit om te leven in verbondenheid, om elkaar te dragen. Jezus’ opstanding is geen gebeurtenis van lang geleden, maar een werkelijkheid die vandaag nog steeds doorwerkt. In het lied “Tijd van Leven” (VL794) dicht Oosterhuis het heden als “toekomst die gekomen is”. Pasen is geen afgesloten verhaal, maar een deur die openstaat naar een nieuwe manier van leven.
Wij, christenen, worden opgeroepen om een tegengeluid te laten horen, om onze stemmen te blijven verheffen uit protest tegen het oprichten van scheidingsmuren, het polariserende ‘wij-zij’ denken. Onze opdracht luidt: scheidingsmuren afbreken. Een grote opgave in deze beloken tijden. Het betekent: je inleven in andere mensen. Je had ook zo maar ergens anders geboren kunnen zijn, in een ander deel van de wereld, zonder al te veel levenskansen. Je had een vluchteling kunnen zijn, in een kamp zo groot als een stad vol schamele levensomstandigheden. Je had die mama kunnen zijn – over wie ik het een paar weken geleden had in de homilie – ongeneeslijk ziek, zonder tijdelijk fatsoenlijk onderkomen om haar laatste weken of maanden te kunnen doorbrengen in de warmte van haar gezin (gelukkig ondertussen opgelost).
Laten we daarom, geïnspireerd door de opstanding van Jezus, opstaan tegen onrecht, ons inzetten voor een wereld waarin iedereen meetelt, en geloven in de kracht van liefde en verbondenheid. Moge deze Beloken Pasen een uitnodiging zijn om uit onze geslotenheid te stappen, om bevrijde mensen te zijn die ook andere mensen bevrijden, om het leven te omarmen, om te vertrouwen dat er toekomst is – toekomst die nu al begonnen is. Zo moge het zijn.
Bert Van der Wee
Bronnen: o.a. “Verzameld Liedboek” van Huub Oosterhuis, dichtbundel “Licht” van Huub Oosterhuis