In een christelijke gemeenschap heeft de zorg voor wie ziek is of zorg nodig heeft een zeer centrale plaats. Al sinds de eerste eeuwen van het christendom is de ziekenzalving de sterke sacramentele uitdrukking van de verbondenheid met gekwetste mensen. Ook voor het feit dat wij sterfelijke mensen zijn, sluit onze geloofsgemeenschap de ogen niet. In die geest kwamen we vanuit de Werkgroep Liturgie van onze Pastorale Eenheid tot een brede reflectie over ziekenzalving en ziekenzegening, samen met onze priesters, diakens, pastorale werkers en gebedsvoorgangers. We kaderden dit meteen binnen een sterke pastorale zorg voor wie in het ziekenhuis verblijft, voor de meer dan 700 mensen in de woon- en zorgcentra in Turnhout en Oud-Turnhout en voor de zieken thuis. Zo groeide de visietekst, die wij u hierbij graag aanbieden. Dankzij het spontane engagementen van vele voorgangers, kwamen we ook tot een mooie groep van bedienaars en verantwoordelijken op wie voor dit sacrament, zegening of gebed steeds beroep kan gedaan worden. Een bijzonder woord van dank hierbij aan de mensen van de ziekenhuispastoraal, die spontaan hun ervaring én alle teksten die zij gebruiken met iedereen deelden. Zo werkt een Pastorale Eenheid echt.
De ziekenzalving
Wanneer vroeger vermoed werd dat iemand zou sterven, werd hem of haar door een priester het “laatste oliesel” toegediend. Vaak werd gewacht tot de dood spoedig zou intreden vooraleer men hiervoor de priester liet komen. Sinds het tweede Vaticaans concilie kiest de kerk echter terug voor de oorspronkelijke bedoeling van het sacrament van de ziekenzalving, namelijk door de zalving met de heilige olie een zieke persoon weer kracht geven om het leven met hernieuwde moed in te gaan. Hierbij staat het voorbeeld van Jezus centraal, die zieken de handen oplegde en terug kracht gaf. Ook in de dienst van de ziekenzalving zoals die nu wordt uitgevoerd, legt de priester de zieke de handen op als teken van troost en geborgenheid. Hierop volgt de zalving op het voorhoofd en de handen. Hiermee wordt de Heilige Geest gevraagd de zieke bij te staan.
Het is belangrijk dat de zieke hierbij niet alleen is met de priester. Het sacrament is immers een gebaar van de Kerk en van de hele gemeenschap, die aanwezig is om te bidden en te bemoedigen. Daarom wordt de ziekenzalving in onze pastorale eenheid bij voorkeur toegediend in het kader van een eucharistieviering, waaraan de zieke samen met zijn familie en de ganse gemeenschap deelneemt. Zo wordt dit sacrament gedragen door een bredere geloofsgemeenschap. In de woonzorgcentra in onze pastorale eenheid wordt de ziekenzalving eenmaal of tweemaal per jaar toegediend in een gezamenlijke viering, waarop patiënten en bewoners uitgenodigd worden. Ook in verschillende parochiekerken zijn er regelmatig gezamenlijke ziekenzalvingen. Voor zieken die dat vragen, blijft ook steeds de mogelijkheid bestaan om individueel de ziekenzalving te ontvangen. Daarvoor kan beroep gedaan worden op de priesters van onze pastorale eenheid.
De ziekenzegening
De ziekenzegening kan gebeuren door een priester, een diaken, een pastorale werker of een door de bisschop gemandateerde gebedsvoorganger. Ze omvat het kruisteken, gebed om ontferming en handoplegging, lezing uit de Schrift, voorbeden, Onze Vader en Weesgegroet, zegening met kruisje. Alle aanwezigen worden tenslotte uitgenodigd mee de handen op te leggen en de zieke te zegenen. De ziekenzegening is gepast op een belangrijk moment in het ziekteproces (bv. voor een ingreep, bij een slechte prognose, …), maar zeker ook als gebed bij het levenseinde. Ze gebeurt persoonlijk bij de zieke, liefst samen met zijn of haar geliefden. Een ziekenzegening kan in onze pastorale eenheid op eenvoudige vraag gebeuren in het ziekenhuis en in de woonzorgcentra, maar ook bij de zieke thuis. In het ziekenhuis gebeurt de ziekenzegening ook regelmatig gezamenlijk in het kader van een woord- en communiedienst. Wanneer iemand overleden is, kan voor een afscheidsgebed steeds beroep gedaan worden op de priesters, diakens, pastorale werkers en gebedsvoorgangers van onze pastorale eenheid. Ook dit gebed gebeurt dan bij de overledene thuis, in het woonzorgcentrum of in het ziekenhuis, liefst samen met zijn of haar geliefden.
Voor vragen om en over een ziekenzalving, ziekenzegening of afscheidsgebed kan men terecht bij de bedienaars en verantwoordelijken:
AZ Turnhout: Pastorale en Spirituele Dienst: Christa Vandenberk (014 44 41 27), Myriam Van Peel,
Frans Schaffels
WZC Sint-Lucia: Herman Van Gorp (0491 52 07 89)
WZC Huize Sint-Elisabeth: Guy Vermaercke (0475 77 55 83)
WZC De Wending (1 en 2): Jan Tempelaere (014 61 10 29)
WZC De Nieuwe Kaai en WZC Aan de Kaai: Dirk Godecharle (0497 28 19 09)
WZC ’t Smeedeshof: Sooi Augustijns (0475 37 72 92); Vincent Mutebi (0465 50 15 54)
Ziekenzalving in de parochiekerk: Vincent Mutebi (0465 50 15 54); Bert Rosseels (0476 99 57 73); Emmanuel Tomfiah (0465 55 56 31)
Individuele ziekenzalving of afscheidsgebed thuis: Vincent Mutebi (0465 50 15 54);
Bert Rosseels (0476 99 57 73); Emmanuel Tomfiah (0465 55 56 31)
Individuele ziekenzegening of afscheidsgebed thuis: Dirk Godecharle (0497 281909); Juan Luyten (0479 46 27 84); Charel Verhoeven (0499/96 91 58)