Zondag 12 oktober 2025
28ste zondag door het jaar C
Eerste lezing: Tweede Boek der Koningen 5: 14-17
Evangelie: volgens Lucas 17: 11-19
Zelfs op het eerste gehoor zal opvallen dat beide lezingen van vandaag gaan over genezing en de reactie en interactie van de verschillende personages die hierbij een rol spelen.
In het Boek der Koningen zijn dat Naäman, een Syrische legeroverste die de raad van de profeet Elisa opvolgt en zo geneest van zijn melaatsheid. En in het Evangelie volgens Lucas zijn dat 10 melaatsen die Jezus smeken om medelijden en als antwoord de opdracht krijgen om zich aan de priesters te laten zien – die dan kunnen uitspreken dat ze genezen zijn zodat ze terug hun plaats in de gemeenschap kunnen opnemen. Maar beide lezingen gaan niet alleen over genezing maar ook over wat er daarna gebeurt: De Syriër – een niet-Jood dus – spreekt zijn geloof uit in de God van de profeet en wil hem geschenken aanbieden maar de profeet weigert. Volgens de tekst – zo denk ik – wil Elisa niet zelf de dank voor de genezing aanvaarden maar trekt alle aandacht naar de God van Israël die de echte bron van genezing en heil is. En ook Lucas verschuift de focus van de genezing naar de reactie van één der melaatsen die terugkeert naar Jezus na zijn genezing. Als je er even bij stilstaat is dit een ‘vreemd’ genezingsverhaal: Jezus ‘doet’ eigenlijk niets maar vraagt alleen dat wie Hem aanspreken met het verzoek tot ‘medelijden’ (letterlijk staat er ‘ontferming’) zich gaan laten zien aan de priesters – en “onderweg werden zij gereinigd”. Eerder in het evangelie volgens Lucas (hoofdstuk 5: 12-13) lezen we ook over de genezing van een melaatse door Jezus, maar daar gebeurt de genezing doordat Jezus de melaatse aanraakt met de woorden “Ik wil, word rein”! In de lezing van vandaag blijft Jezus zo te zeggen op de achtergrond totdat één van de genezen melaatsen terugkomt. En dan nog: de genezen man begint met een dankzegging tot God en dan pas komt Jezus terug in beeld. In een tussenzin vermeldt Lucas dat de man die Jezus ten voeten valt en Hem bedankt een Samaritaan was – in het beste geval een soort van ‘half-Jood’ – en dat Jezus daarop inpikt met de vraag dat er toch 10 genezen zijn en er dus nog 9 ontbreken… Maar niet om Hem ook ten voeten te vallen en Hem te bedanken maar om God eer te brengen en te danken, hetgeen alleen de ‘vreemdeling’ doet. Een ‘vreemdeling’ die hiermee een actieve getuige wordt dat geloof en vertrouwen de weg zijn tot redding: “Sta op, en ga weer; uw vertrouwen is uw redding”.
Van het slotwoord naar de openingszin van deze lezing: in mijn eigen ervaring wordt die veelal niet of nauwelijks gehoord. Vandaag is die openingszin echter van groot en zelfs van actueel belang: “Op zijn reis naar Jeruzalem, trok Jezus door het grensgebied van Samaria en Galilea”. Al minstens sinds hoofdstuk 9 herhaalt Lucas enkele malen dat Jezus vastberaden de reis naar Jeruzalem aanvat en verderzet en dat Hij daarbij vanuit Galilea in het noorden naar Judea in het zuiden gaat en daarbij Samaria dat tussen beiden ligt niet links laat liggen, inclusief enkele moeilijke momenten en confrontaties. Maar mijn punt is hier dat volgens Lucas ook in dat wat onzekere grensgebied tussen Galilea en Samaria de boodschap van Jezus toch telkens weer komt bovendrijven: denk maar aan de Samaritaan die naaste wordt; aan de genezing van een bezeten vrouw op de sabbath; aan de verloren zoon… en vandaag aan de 10 melaatsen waarvan er zowaar één een Samaritaan is, en zelfs de enige die in zijn genezing een diepere betekenis aan het licht brengt. Kan die diepere betekenis vandaag een echo krijgen in de on-heilige oorlog die – jawel; helaas – het hedendaagse land en de grens-streek verscheurt waar minstens volgens Lucas de profeet Jezus zich bewoog en het hart en het leven van mensen opwekte tot barmhartigheid in wederkerigheid met de zogenaamd ‘andere’? Kunnen we als Pelgrims van Hoop zo het perspectief van het Rijk Gods in deze wereld een stap verder brengen? Amen.
Jan Jans